TÂM LÝ HỌC TRONG KINH DOANH (PHẦN 1 )

Khái niệm tâm lý học

Thuật ngữ “tâm lý học” hình thành từ hai từ Hy Lạp cổ được phiên âm ra tiếng Latinh
là Psychologie. Từ “Psyche” có nghĩa là tâm hồn, từ “chologie” có nghĩa là khoa học,như vậy có thể hiểu tâm lý học chính là khoa học về tâm hồn. Trong lịch sử ngôn ngữ
học, thuật ngữ “tâm hồn” đã xuất hiện khá sớm được dùng để chỉ các hiện tượng tâmlý. Trong tiếng Việt, thuật ngữ “tâm hồn” được hiểu là ý nghĩ và tình cảm, tạo thành
đời sống nội tâm của con người. “Tâm” là tình cảm, ý chí còn “hồn” là tư tưởng, tinh
thần của con người.

Tâm lý học là môn khoa học nghiên cứu sự hình thành, vận động và phát triển của các

hoạt động tâm lý.

Tâm lý học là khoa học nghiên cứu tâm lý con người, nó nghiên cứu cái chung trong

tâm tư của con người và những quan hệ tâm lý của con người với nhau. Hay nói cách

khác, tâm lý là sự hiểu biết về ý muốn, nhu cầu thị hiếu của người khác, là sự cư xử

hoặc cách xử lý tình huống của người nào đó, khả năng chinh phục đối tượng.

 Chức năng của tâm lý

Tâm lý học nghiên cứu và giải thích những hiện tượng tâm lý khác nhau như các quá

trình tâm lý (cảm giác, cảm xúc, tri giác, tư duy, tưởng tượng...), các trạng thái tâm lý

(xúc động, tâm trạng...) và các thuộc tính tâm lý (năng khiếu và sở thích, năng lực, tư chất,

tính khí, tính cách...) và các quy luật tâm lý. Tâm lý học cũng nghiên cứu các hoạt

động đặc trưng của con người. Ý thức là yếu tố đặc biệt, cần thiết cho hoạt động tâm

lý chủ yếu của con người. Do đó hiện tượng tâm lý có các chức năng sau:

 Chức năng nhận thức: Tâm lý giúp con người nhận biết được thế giới khách quan,

giúp con người phân tích, đánh giá các sự vật, hiện tượng xảy ra xung quanh họ.

 Chức năng là động lực thúc đẩy hành động: Thông thường động lực của các hoạt

động là những tình cảm nhất định (say mê, tình yêu, căm thù...). Trong các trường

hợp khác cũng có thể là các hiện tượng tâm lý khác còn kèm theo cảm xúc như

tưởng tượng, ám thị, hụt hẫng.

 Chức năng kiểm soát: Tâm lý điều khiển kiểm soát quá trình hoạt động bằng một

mẫu hình, chương trình, kế hoạch hay cách thức thực hiện. Tâm lý giúp con người

điều chỉnh hoạt động của mình. Để thực hiện chức năng này con người có trí nhớ

và khả năng phân tích so sánh.

Các hiện tượng tâm lý có nhiều chức năng quan trọng như vậy cho nên trong hoạt

động giao tiếp, quản lý con người… Nhà quản trị cần phải nắm vững tâm lý tác động

phù hợp với qui luật tâm lý của họ mới có thể đạt được kết quả cao nhất trong quá

trình quản trị của mình.

Đặc điểm của tâm lý

Hiện tượng tâm lý có bốn đặc điểm sau:

 Vô cùng phong phú, phức tạp, bí ẩn và có tính tiềm tàng. Tâm lý là thế giới bên

trong của mỗi con người, nó vô cùng phức tạp, hấp dẫn, kỳ diệu, thậm chí kỳ lạ và

huyền bí... đến nỗi có một thời kỳ người ta cho rằng tâm lý là các hiện tượng thần

linh không thể giải thích nổi “khả cảm” nhưng “bất khả tri”. Ngày nay, nhờ sự tiến

bộ của khoa học và sự đóng góp của nhiều nhà tư tưởng, những hiểu biết về tâm lý

ngày càng được bổ sung, các bí ẩn về lĩnh vực tinh thần con người ngày càng được

giải thích có cơ sở khoa học và dễ hiểu hơn. Tuy nhiên, với bộ óc cực kỳ tinh vi và

phức tạp, ở con người ngày càng xuất hiện những khả năng tâm lý kỳ lạ ví dụ như khả

năng ngoại cảm, siêu tâm lý…

 Các hiện tượng tâm lý có mối quan hệ với nhau chặt chẽ. Các hiện tượng tâm lý

không tách rời nhau, mà chúng tác động, ảnh hưởng, chi phối lẫn nhau như: Sự tác

động giữa tâm lý – nhận thức và tình cảm khi đánh giá một người nào đó (yêu nên

tốt, ghét nên xấu), giữa các cảm giác của con người (nhà sạch thì mát, bát sạch

ngon cơm)...

 Tâm lý là hiện tượng tinh thần, nó tồn tại trong đầu óc của chúng ta, chúng ta

không nhìn thấy nó, không thể sờ thấy, không thể cân đo đong đếm một cách

trực tiếp như các hiện tượng vật chất khác. Mặt khác hoạt động tâm lý học có cơ

sở tự nhiên là hoạt động thần kinh và hoạt động nội tiết, được phát sinh từ hoạt

động sống của con người, gắn bó mật thiết với các quan hệ xã hội. Tâm lý được

thể hiện ra bên ngoài thông qua hoạt động, hành động, hành vi, cử chỉ nét mặt,

chính vì vậy chúng ta có thể nghiên cứu nó bằng cách quan sát những hành vi, cử

chỉ và biểu hiện bề ngoài của con người. Tuy nhiên không được tuyệt đối hóa

những quan sát khi đánh giá một con người bởi vì những biểu hiện bên ngoài

không phải bao giờ cũng thống nhất với tâm lý bên trong. Cũng có khi:

“Ngoài thì xơn xớt nói cười

Mà trong nham hiểm giết người không dao”,

hay: “Khẩu xà tâm phật”... Chính vì vậy để tìm hiểu tâm lý của một người chúng ta

cần phải thận trọng để không bị vẻ bên ngoài của họ đánh lừa.

 Hiện tượng tâm lý có sức mạnh vô cùng to lớn trong đời sống con người, nó có thể

làm cho chúng ta trở nên khỏe mạnh hơn, sung sức hơn, hiệu quả hơn và ngược lại.

Tâm lý có ảnh hưởng lớn tới hiệu quả làm việc của một người. Khi chúng ta làm

việc với một tâm trạng vui vẻ, hứng thú thì chúng ta sẽ cảm thấy ít mệt mỏi và

hiệu quả cũng cao hơn khi làm việc với tâm trạng chán nản, buồn rầu. Do vậy khi

đánh giá sức mạnh của một người thì ngoài yếu tố thể lực cần quan tâm tới khả

năng ổn định tâm lý của người đó nữa. 

Chính khả năng ổn định tâm lý giúp con

người phát huy được sức mạnh tiềm tàng của mình trong những tình huống khó

khăn. Nếu khả năng ổn định tâm lý kém thì khi gặp những tình huống bất trắc

người đó sẽ trở nên yếu đuối và mất đi tính hiệu quả trong giải quyết vấn đề.

Tóm lại với các đặc điểm trên của hiện tượng tâm lý, trong cuộc sống cũng như trong

các hoạt động quản trị cần chú ý:

 Không nên phủ nhận hoàn toàn những hiện tượng tâm lý khó hiểu phức tạp mà cần

nghiên cứu một cách thận trọng, khoa học.

 Chống các hiện tượng mê tín dị đoan hoặc tin tưởng quá vào các hiện tượng thần

linh để thần bí hóa chúng dẫn tới những sai lầm đáng tiếc.

 Khi nhìn nhận đánh giá một con người cần kết hợp xem xét bản chất của họ với

những biểu hiện bề ngoài.

 Cần tạo ra những hiện tượng tâm lý tích cực, thoải mái để con người có thể phát huy

sức mạnh vật chất cũng như tinh thần góp phần tăng hiệu quả lao động sản xuất.

PHẦN TIẾP THEO XIN BẤM   Vào đây